Nông dân Cao Bằng trong phát triển nông nghiệp bền vững
Thứ ba - 25/11/2025 19:52
Trước yêu cầu hội nhập quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp bền vững đã trở thành xu thế tất yếu. Đối với Cao Bằng, tỉnh miền núi biên giới, nơi trên 80% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn và kinh tế nông - lâm nghiệp - thủy sản chiếm tới 20,83% cơ cấu kinh tế , nông dân không chỉ là lực lượng sản xuất chủ yếu mà còn là chủ thể quan trọng trong việc chuyển đổi mô hình canh tác, ứng dụng khoa học - kỹ thuật, gìn giữ môi trường sinh thái và phát huy lợi thế đặc thù địa phương.
Vai trò của nông dân trong phát triển nông nghiệp bền vững tại tỉnh Cao Bằng thể hiện qua một số khía cạnh sau: Trong tổ chức sản xuất - chuyển đổi từ nhỏ lẻ sang liên kết tập thể. Đến 30/7/2025, toàn tỉnh có 178 HTX nông nghiệp (119 HTX hoạt động hiệu quả), cùng 178 THT và 512 nhóm sở thích. Đây không chỉ là con số tăng về lượng mà còn là sự trưởng thành về chất, người nông dân đã biết tận dụng sức mạnh tập thể, chia sẻ nguồn lực, chuẩn hóa quy trình sản xuất, giảm chi phí và gia tăng giá trị sản phẩm. Các mô hình liên kết chuỗi như miến dong xã Thành Công, rau hữu cơ Cao Bằng Green Farm xã Bảo Lâm, mô hình kết hợp sản xuất lưỡi cày thủ công với nông sản tại HTX Phúc Sen xã Quảng Hòa... Những mô hình này không chỉ góp phần nâng cao thu nhập mà còn thúc đẩy hình thành tư duy sản xuất chuyên nghiệp, gắn kết chặt chẽ với thị trường tiêu thụ. Trong ứng dụng khoa học - kỹ thuật. Trên nền tảng canh tác truyền thống, nông dân mạnh dạn đổi mới phương thức sản xuất, chuyển sang canh tác hữu cơ, sinh học, áp dụng tưới nhỏ giọt, nhà màng, phân bón vi sinh, chế phẩm sinh học, hệ thống cảm biến giám sát môi trường và trồng dược liệu dưới tán rừng. Tiêu biểu như vùng rau an toàn VietGAP 20 ha ở xã Đàm Thủy; vùng dược liệu 120 ha tại xã Hoa Thám, xã Thành Công; mô hình nấm sạch tại HTX Yên Công phường Thục Phán; mô hình sản xuất dưa lưới trong nhà màng tại HTX Thanh Xuân xã Hòa An; mô hình chăn nuôi lợn hữu cơ tuần hoàn tại HTX Tâm Hòa xã Nguyên Bình và mô hình liên kết trồng hạt dẻ theo quy trình VietGAP tại xã Trùng Khánh… Các mô hình này mang lại năng suất, giá trị gia tăng vượt trội, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường, qua đó giảm rủi ro sinh thái, nâng cao sức cạnh tranh nông sản địa phương.
Lãnh đạo Liên minh Hợp tác xã tỉnh thăm mô hình nấm hương tại HTX nông nghiệp Yên Công
Trong hội nhập thị trường và chuyển đổi số nông nghiệp. Người nông dân đã chủ động phá vỡ “vòng khép kín” của sản xuất truyền thống. Hơn 180 HTX nông nghiệp bán hàng qua Postmart, Voso, ShopeeFarm…; nhiều hộ áp dụng nhật ký điện tử và QR code truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu minh bạch của thị trường trong và ngoài nước. Điều này không chỉ nâng giá trị nông sản mà còn quảng bá thương hiệu nông sản Cao Bằng ra phạm vi rộng hơn, kể cả thị trường Trung Quốc qua các cửa khẩu. Trong khai thác lợi thế địa phương và tham gia định hình chiến lược phát triển bền vững. Tỉnh xác định phát triển nông nghiệp thông minh theo hướng sản xuất hàng hóa đặc hữu gắn với chế biến là một trong ba đột phá chiến lược. Trên cơ sở định hướng này, người nông dân chủ động thích ứng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển các sản phẩm thế mạnh như lê, hạt dẻ, trúc sào, thuốc lá, thạch đen…, từng bước thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng. Tác động lan tỏa về kinh tế, xã hội và môi trường. Toàn tỉnh hiện có 174 sản phẩm OCOP (trong đó 10 sản phẩm đạt 4 sao, 164 sản phẩm đạt 3 sao), khoảng 750 ha cây trồng theo hướng hữu cơ, cùng 92,6 ha cây trồng và 85 cơ sở chăn nuôi đạt chuẩn VietGAP. Tốc độ tăng trưởng nông nghiệp bình quân gaii đoạn 2020 - 2025 đạt 2,97%/năm; giá trị sản phẩm trồng trọt, nuôi trồng thủy sản trên 1 ha đạt 50 triệu đồng. Thu nhập bình quân của lao động trong hợp tác xã đạt 52 - 55 triệu đồng/người/năm, tăng 13% so với năm 2021; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 23,1%, trong khi tỷ lệ hộ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 97%[1]. Những con số này cho thấy nông nghiệp do nông dân từng bước làm chủ hiệu quả kinh tế, tạo công ăn việc làm, nâng cao đời sống, giảm nghèo, bảo vệ tài nguyên, đa dạng sinh học và thích ứng biến đổi khí hậu. Dù đã có nhiều chuyển biến tích cực, việc phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong phát triển nông nghiệp bền vững ở Cao Bằng vẫn còn hạn chế, thể hiện ở trình độ, kỹ năng và khả năng tiếp cận thị trường, công nghệ, vốn ưu đãi còn thấp. Sản xuất vẫn chủ yếu nhỏ lẻ, manh mún, liên kết với hợp tác xã và doanh nghiệp chưa chặt chẽ, khiến nông dân khó chủ động mở rộng sản xuất và nâng cao giá trị sản phẩm. Để khắc phục, tỉnh cần đồng bộ các giải pháp như nâng cao nhận thức và năng lực sản xuất xanh; tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số; tăng cường liên kết thị trường, xây dựng thương hiệu nông sản; đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ. Các giải pháp này sẽ tạo nền tảng để nông dân thực sự trở thành lực lượng trung tâm trong phát triển nông nghiệp bền vững của tỉnh. Có thể khẳng định, trong tiến trình phát triển nông nghiệp bền vững, nông dân Cao Bằng không chỉ là lực lượng sản xuất chủ yếu mà còn là chủ thể sáng tạo, trung tâm của sự phát triển. Thực tiễn cho thấy, người nông dân đã mạnh dạn chuyển đổi mô hình canh tác, tích cực tham gia hợp tác xã, ứng dụng khoa học - công nghệ, liên kết thị trường và chú trọng bảo vệ môi trường sinh thái, từng bước hiện thực hóa định hướng “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh” mà Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đề ra./.
